સત્ – અસત્ નવલકથા – પ્રકરણઃ ૨૧
– સંગીતા-સુધીર
–અને બચવા માટે અચલા બંગલામાંથી નાસી છૂટી
લંડનથી આવેલું કુરિયર અટલે સૉલિસિટર જોશીને આપતાં તેઓ સત્યેન શાહ વિરુદ્ધ આક્ષેપો કરનારી પાંચેય મહિલાઓને નોટિસ ફટકારે છે. અટલ તેનો રિપોર્ટ બનાવી અખબારોનાં પ્રથમ પાને પ્રસિદ્ધ કરાવે છે. સત્યેન શાહ દ્વારા દરેક સામે પાંચ કરોડનો માનહાનિનો દાવો તેમજ આક્ષેપો પાછા ખેંચી બિનશરતી માફી માગવાના નોટિસમાં કરાયેલા ઉલ્લેખ તેમજ તેમને શા માટે અજ્ઞાતવાસમાં જવાની ફરજ પડી તેનો સિલસિલાબંધ રિપોર્ટ વાંચીને આરજે અને પાંચેય મહિલાઓના હાંજા ગગડી જાય છે. આ તરફ મયૂરી, મહેક મોમિન, સુઝન સેલ્વમ, રંજના સેન અને રમણી પણ ગભરાઈ જાય છે. દરમિયાનમાં કોઈ અજાણી વ્યક્તિ ફોન કરીને દલિત યુવતીને ગોવાના પંજીમમાં એક રૃમમાં રાખવામાં આવી હોવાની માહિતી આપતાં અચલા આરોપીના મુંબઈમાં સ્થિત બંગલે જઈ ચઢે છે. દીવાનખાનામાં બેઠેલા બે આધેડ પુરુષો ચર્ચા કરતા હોય છે. બીજી તરફ મુંબઈના ટોચના ક્રિમિનલ લોયર બિપિન જાનીને મળવા રિપોર્ટર જાગૃતિ જોશી તેની ઑફિસે પહોંચી અખબારોમાં આવેલો રિપોર્ટ બતાવે છે, પરંતુ જાની કેસ લેવાની ના પાડે છે. આ તરફ આરજે અને યુવતી પર બળાત્કાર ગુજારનારા બંગલાના માલિક ઇન્ડસ્ટ્રિયાલિસ્ટ હર્ષદ ગાંજાવાલાની અચલા પર નજર પડે છે. બચવા માટે અચલા ત્યાંથી નાસી છૂટે છે. ત્યાં નેણશી ગડાની દુકાનનો નોકર અચલાને બાબુલનાથ મંદિરમાં મળવા જણાવે છે. આ તરફ જાગૃતિ જોશી વકીલ બિપિન જાનીને ચાર સ્ત્રીઓનો કેસ લેવાનો ઇનકાર કરી પાંચમી મહિલાનો કેસ શા માટે લીધો છે તેની પૃચ્છા કરે છે. કેસ લડવા પચાસ લાખની ફી ઑફર થતાં લાલચુ વકીલ કેસ સ્વીકારે છે. વકીલ બિપિન જાની ફોન કરીને આરજેને આની માહિતી આપે છે. આરજે તેને પાંચમી મહિલા વિશે પૂછે છે. આ તરફ બાબુલનાથ મંદિરેથી જરૃરી માહિતી મેળવી અચલા પંજીમ જાય છે. જેની પર બળાત્કાર ગુજારવામાં આવ્યો હતો તે જાનકી ફરિયાદ પાછી ખેંચવા હર્ષદ પાસેથી દસ લાખ લીધાનું અચલા સમક્ષ કબૂલે છે. સાથે ઇન્સ્પેક્ટર અને વકીલે તેને ડરાવી હોવાનું પણ તે અચલાને જણાવે છે. જેની સાથે તેનાં લગ્ન થવાના હતા તે પરેરા અને હર્ષદ શેઠથી છુટકારો અપાવાની અચલાની વાત સાંભળી જાનકી આનંદિત થઈઊઠે છે.
હવે આગળ વાંચો…
રંજના સેન ડિપ્રેશનમાં સરી પડી હતી.
એની કામોત્તેજક નવલકથાના વાચકો ઘટી ગયા હતા. મૅગેઝિનો એક પ્રકરણ લખવા દસ હજાર રૃપિયા આપતાં હતાં એ ઘટીને પાંચ હજાર અને પછી અઢી હજાર થઈ ગયા હતા. છેલ્લે છેલ્લે તો બધાં જ મૅગેઝિનોએ ‘મૅડમ, તમારી નવલકથાઓ અમારાં મૅગેઝિનમાં ઘણી વાર છપાઈ ચૂકી છે. વાચકો હવે નવા લેખકો માગે છે’ આવું જણાવીને એની નવલકથા પ્રસિદ્ધ કરવાની ના પાડતાં હતાં.
‘જો હું સત્યેન શાહ જેની સામે આટલી સ્ત્રીઓએ જાતીય શોષણના આક્ષેપો કર્યા છે એની સામે એણે મારું પણ જાતીય શોષણ કર્યું હતું એવો આક્ષેપ કરીશ તો મને રાતોરાત પ્રસિદ્ધિ મળી જશે. મારી નવલકથાઓની ડિમાન્ડ ફરી પાછી શરૃ થઈ જશે’ એવું વિચારીને રંજના સેન પણ શરૃ થયેલ ‘મી ટુ’ કૅમ્પેઇનમાં જોડાઈ. સત્યેન શાહે એના ઉપર ક્યારે અને કેવી રીતે બળાત્કાર કર્યો હતો એનું ચટપટીભર્યું બનાવટી બયાન કામોત્તેજક નવલકથાઓ લખનાર રંજના સેને રિપોર્ટર આગળ કર્યું હતું. એના લીધે અખબારોમાં એના અહેવાલો અને ઇન્ટરવ્યૂઓ જરૃરથી છપાયા હતા. પાંચ-છ અખબારોએ તો એમના તંત્રીલેખ અને અગ્રલેખમાં પણ, ‘સનસનાટી ભરી, રહસ્ય અને રોમાન્સથી ભરપૂર, વાંચતાં જ કામક્રીડા કરવાની ઇચ્છા જાગે એવી કામોત્તેજક નવલકથા સર્જનાર લેખિકાનું જ જાતીય શોષણ.’
‘આપણા સમાજનું આ બહુ મોટું દૂષણ છે.’
‘પુરુષપ્રધાન સમાજને ઉઘાડો પાડતી બહાદુર લેખિકાનું જાતીય શોષણ’
‘નામાંકિત લેખિકા પણ બળાત્કારનો ભોગ બની છે’
‘આપણા સમાજની કાળી બાજુ’ આવાં આવાં મથાળાં બાંધીને રંજના સેન પ્રત્યે સહાનુભૂતિ દર્શાવી હતી, પણ કોઈએ એની નવલકથા છાપવાની તૈયારી દર્શાવી નહોતી. હા, એક નવા શરૃ થયેલા અખબારે હપ્તાવાર એની આપવીતી પ્રદર્શિત કરવાની ઇચ્છા ધરાવી હતી, પણ ‘અમે આપને મહેનતાણુ આપી નહીં શકીએ’ એવું જણાવીને દિલગીરી વ્યક્ત કરી હતી.
અલ્તાફ અકબરીએ તલાક આપ્યા હોવા છતાં રંજનાની જાતીય શોષણ વિશેની જાહેરાત બાદ ફોન કરીને એને ધમકાવી અને ધિક્કારી હતી ઃ ‘સાલી, વર્ષો સુધી મારું પડખું સેવ્યું પણ આવી મહત્ત્વની વાત તેં મને જણાવી જ નહીં. સારું થયું મેં તને તલાક આપ્યા અને પડતી મૂકી.’
આ બધું ઓછું હોય તેમ વધુ ડિપ્રેશનમાં ધકેલે એવી સત્યેન શાહના સૉલિસિટર મિસ્ટર જોશીની નોટિસ મળી હતી. રંજના હવે ખરેખર ખૂબ જ ગભરાઈ ગઈ. એ જુઠ્ઠી હતી. હવે જો નોટિસમાં જણાવ્યા મુજબ માફી નહીં માગે, એણે કરેલી માહિતી જુઠ્ઠી હતી એ કબૂલ ન કરે તો સત્યેન શાહ એની સામે માનહાનિનો દાવો કરશે. કૉમ્પન્સેશનની રકમ તો એની પાસેથી સત્યેન શું વસૂલ કરવાનો હતો? કૂવામાં હોય તો હવાડામાં આવે ને! પણ જો એ ફોજદારી કેસ કરે તો આવા સિરિયસ અને ખોટા આક્ષેપ કરવા બદલ કોર્ટ એને જરૃરથી જેલમાં મોકલે, આ વિચાર આવતાં રંજના સેન ભયથી કાંપી ઊઠી.
બીજા દિવસે જાગૃતિએ જે સ્ત્રીઓને સત્યેન શાહ સામે આક્ષેપો કરવા બદલ નોટિસો મળી હતી એમાંની ચાર સ્ત્રીઓએ એનો જવાબ આપવા અને બચાવ કરવા મુંબઈના સૌથી મોટા ક્રિમિનલ લૉયર બિપિન જાનીને રોક્યા હતા, આ વાત અખબારોમાં ચમકાવીને જગજાહેર કરી દીધી. સામાન્ય વાચકોને આવા-આવા સમાચારો વાંચવાનું ખૂબ જ ગમતું હોય છે. કોઈની બદનક્ષી, કોઈના પર પાઠવવામાં આવેલી કાયદાકીય નોટિસ, કોઈના પર કરવામાં આવેલ કેસ, આ બધી વિગતો અખબારો એમના વાચકોના મનોરંજન માટે ભરપૂર મસાલા સહિત પીરસતાં હોય છે.
‘નામાંકિત ઍડ્વોકેટ બિપિન જાનીએ તો એ ચારેય સ્ત્રીઓના કેસ હાથમાં ધરવાની ઘસીને ચોખ્ખી ના પાડી હતી, પણ રિપોર્ટર જાગૃતિના કહેવાથી એમણે એ બધી સ્ત્રીઓના કેસો હાથમાં લીધા હતા.’ આવું વાંચ્યા બાદ રંજના સેનને એણે જાગૃતિ જોડે જે વ્યવહાર કર્યો હતો, હાથ પકડીને એને પોતાના ફ્લેટમાંથી બહાર કાઢી હતી એ બદલ પસ્તાવો થયો.
જાગૃતિએ એને વારંવાર જણાવ્યું હતું કે એ તો એની મદદ કરવા આવી છે. ફક્ત હું સાચું બોલું છું એની ખાતરી કરવા એ મને સોગન લેવા જણાવતી હતી. મેં જો એનું અપમાન કર્યું ન હોત તો એ જરૃરથી મને મારો બચાવ કરવામાં મદદ કરત, પણ હું મારું જુઠાણુ ક્યાં સુધી ચલાવી શકત?
શું પેલી ચારેય સ્ત્રીઓ સાચી હશે? એમણે એમના પર જે વીત્યું હતું એ અત્યાચારો ખરેખર એમના ઉપર થયા હતા એની ખાતરી જાગૃતિને સોગન ખાઈને કરાવી હશે? કરાવી જ હશે. એટલે તો એ સ્ત્રીઓના હક્કોનું રક્ષણ કરવા બહાર પડેલી રિપોર્ટરે એમના વતી દલીલો કરીને એ ઍડ્વોકેટને એમનો બચાવ કરવા મનાવી લીધા છે. બાપ રે! જો એ ચારેય સ્ત્રીઓ સાચ્ચી હોય તો એ તો બધી બચી જશે. આમેય એમણે ટોચનો વકીલ કર્યો છે એટલે એમને ફિકર કરવા જેવું નથી, પણ હું તો જુઠ્ઠી છું. મારી આગળ એ ટોચના વકીલ શું? બીજા કોઈ સામાન્ય વકીલને રોકવાના પણ પૈસા નથી.
અલ્તાફે મને છૂટી કરી છે. એની આગળ તો સહાયની આશા રાખી જ ન શકાય. ઊલટાનું એણે તો મને મારી કબૂલાત બદલ ભાંડી છે. જો મેં જે આક્ષેપ કર્યો છે એ ખોટો છે, પ્રસિદ્ધિ મેળવવા માટે કર્યો હતો એવું હું કહીશ તો એ સાચું નહીં માને. બચાવ કરવા નાણાકીય મદદ તો નહીં જ કરે. રંજના સેન જેમ જેમ વધુ ને વધુ વિચાર કરતી હતી તેમ તેમ એનો ગભરાટ વધતો જતો હતો. એ વધુ ને વધુ ડિપ્રેશનમાં સરી પડતી હતી.
આવામાં જ અમર્ત્ય એના ચાહક વાચકે ફોન કર્યો ઃ
‘હું તમારો વાચક છું. વર્ષોથી તમારી નવલકથાઓ નિયમિતપણે વાંચું છું. તમારું લખાણ, તમારી કલ્પનાશક્તિ, પાત્રાલેખન, પ્રસંગોની ગૂંથણી, વાતને પરાકાષ્ઠાએ લઈ જઈને વાચકોની ઇંતેજારી વધારી મૂકવાની તમારી આવડત મને ખૂબ જ ગમે છે. તમે તો જેમ્સ હેડલી ચેઝ, હેરોલ્ડ રોબિન, જેફ્રી આર્ચર અને ‘ફિફ્ટી શેડ્ઝ ઑફ ગ્રે’ની લેખિકા ઈ.એલ. જેમ્સને પણ આંબી ગયાં છો. જો તમે સંમતિ આપો તો હું તમને મળવા ઇચ્છું છું.’
રંજનાને પોતાને જ નવાઈ લાગી કે આવા અજાણ્યા વાચકને મળવાની એણે એકદમ હા શા માટે પાડી.
‘મિસ રંજના સેન, હું બિઝનેસમૅન છું. મને આડીઅવળી વાતો કરવાની ફાવટ નથી. સીધેસીધો પૉઇન્ટ ઉપર આવી જાઉં છું. તમે જુઓ છો એ પ્રમાણે હું તંદુરસ્ત છું. મારી ઉંમર બાવનની છે. આજથી દસ વર્ષ પહેલાં કૅન્સરને કારણે મારી પત્નીનું મૃત્યુ થયું હતું. અમને કોઈ બાળક નહોતું. પત્નીનાં મૃત્યુ પછી મને પુનઃ લગ્ન માટે અનેક પ્રસ્તાવ આવ્યા હતા, પણ તમારી નવલકથાઓ વાંચતાં મનમાં ને મનમાં હું તમારા પ્રેમમાં હતો. આથી લગ્ન માટેનો એક પણ પ્રસ્તાવ મેં સ્વીકાર્યો નહીં. એ સમયે તમે ઉર્દૂના મશહૂર લેખક અલ્તાફ અકબરી જોડે નિકાહબંધનથી જોડાયેલાં હતાં. થોડા દિવસો પહેલાં એમણે તમને તલાક આપ્યા છે. આથી હવે તમે સિંગલ છો. એટલે હું તમને પ્રપોઝ કરું છું, મારી જોડે લગ્ન કરશો?’
એના ફ્લેટમાં એની સામેના સોફામાં બેઠેલી વ્યક્તિને અવાક્ બનીને રંજના સેન જોઈ રહી. એણે એની નવલકથાઓના કોઈ પાત્ર માટે પણ આવું સીધેસીધું, મોઢામોઢ પહેલી જ મુલાકાતમાં ‘હું તમને લગ્ન માટે પ્રપોઝ કરું છું.’ એવું વ્યક્તિત્વ વિચાર્યું નહોતું. આ માણસ ગાંડો છે કે ખરેખર મારા લખાણ દ્વારા મારા પ્રેમમાં છે? રંજના સેન નક્કી ન કરી શકી.
‘જુઓ મિસ્ટર, તમે તો મારા જ ઘરમાં આવી મારી ઉપર એટમબૉમ્બ ફેંક્યો છે.’
‘ના. વરમાળા ફેંકી છે.’
‘પણ તમે મને જિંદગીમાં પહેલીવાર મળો છો. હું કોણ છું? કેવી છું? તમે કંઈ જ જાણતા નથી અને તમે કોણ છો એની મને ખબર નથી.’
‘તમે કોણ છો, કેવા છો એની મને પૂરેપૂરી જાણ છે. તમારી નવલકથાઓ દ્વારા હું તમને બરાબર ઓળખું છું. હું કોણ છું એ તો મેં તમને હમણા જ જણાવ્યું. તમે જો ઇચ્છતા હો તો આપણે હમણા જ વરલી સી ફેસ ઉપર આવેલા મારા ફ્લેટમાં જઈએ. તમે જાતે જ મારો એ દરિયા તરફ પડતો બે બેડરૃમનો બારસો સ્ક્વેર ફીટનો ફ્લેટ જોઈ લો. પછી હું તમને મારી નરીમાન પૉઇન્ટ ઉપર આવેલ ઑફિસમાં લઈ જઈશ. તમે એ પણ જોઈ લો. મારો બાર માણસોનો સ્ટાફ છે એમને મળી લો. મેં મારા ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ આગળ બે દિવસ પહેલાં જ મારું આ નેટવર્થ સર્ટિફિકેટ તૈયાર કરાવ્યું છે એ પણ જોઈ લો. તમને હું કોણ છું એની પૂરેપૂરી જાણ થઈ જશે.’
રંજના સેન હવે વધુ આભી બની ગઈ. એને થયું કે નક્કી આ માણસનું ચસ્કી ગયું છે. આમ અચાનક આવી, પહેલી મુલાકાતમાં લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂકી એનું બધું જ જાહેર કરી દે છે. નક્કી આ કોઈ પાગલ છે. હવે અમર્ત્યને પોતાના ફ્લેટમાં બોલાવવા માટે રંજનાને થોડો ગભરાટ પણ થયો. ન કરે નારાયણ અને આ પાગલ કંઈ આડુંઅવળું કરી બેસે તો!
‘અચ્છા… અચ્છા. મને થોડો વિચારવાનો સમય આપો.’
‘ઓકે… તમારે વિચાર તો કરવો જોઈએ. આ લો, મારું બિઝનેસકાર્ડ. એમાં મારી ઑફિસ ને ઘરનું સરનામું છે. આ લો, મારા ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટે તૈયાર કરેલ મારું નેટવર્થ સર્ટિફિકેટ. એમાં મારી બધી જ માલમિલકત, પ્રૉપર્ટીઓ, ઇન્વેસ્ટમેન્ટને લગતી વિગતો છે.’
અમર્ત્યનું વિઝિટિંગ કાર્ડ હાથમાં લેતાં રંજનાએ જોયું કે એ લાયન્સ ક્લબનો પ્રેસિડન્ટ હતો. અન્ય પાંચ-છ સંસ્થાઓ જોડે પ્રેસિડન્ટ, સેક્રેટરી, ટ્રેઝરર એવા ઉચ્ચ હોદ્દાઓ ધરાવતો હતો. જો આ બધું સાચું હોય તો આ માણસ મને મદદ કરી શકે. એ મારા પ્રેમમાં છે એટલે મને ચોક્કસ મદદ કરશે, પણ એની જોડે લગ્ન? આમ સાવ અજાણ્યા શખસ જોડે લગ્ન કેમ કરી શકાય? અને જો એને ખબર પડશે કે મેં સત્યેન શાહ સામે પ્રસિદ્ધિ ખાતર ખોટા આક્ષેપો કર્યા હતા તો એ જાણ્યા બાદ એની લાગણી મારા પ્રત્યે આવી જ રહેશે? રંજના વિચારના વંટોળમાં અટવાઈ ગઈ.
‘શું વિચાર કરો છો? મારી વાત પર ભરોસો નથી આવતો? હું તમને ગાંડો લાગું છું?’
‘ના… ના. પણ તમે આમ અચાનક આવો પ્રસ્તાવ મૂક્યો…’
‘એટલે તમે ડઘાઈ ગયાં, નહીં.’
‘હા…’
‘જુઓ, હું તમને કાલે ફરી પાછો આ જ સમયે તમારા ફ્લેટમાં અહીં જ મળીશ. ત્યાં સુધી તમારે મારા વિશે જે કંઈ પણ ચોકસાઈ કરવી હોય એ કરી શકો છો. મારા પ્રસ્તાવ ઉપર ગંભીરતાથી વિચાર કરજો. હું ખૂબ જ સિરિયસ છું.’
રંજના સેનને વિમાસણમાં મૂકીને અમર્ત્ય ચાલ્યો ગયો.
* * *
રંજના સેન એકલી જ મૂંઝવણમાં નહોતી.
એની પહેલાં જે ચારેય સ્ત્રીઓએ સત્યેન શાહ સામે આક્ષેપો કર્યા હતા એ બધી જ મૂંઝવણમાં હતી. એ બધીએ રંજના સેનની જેમ જ સત્યેન શાહ સામે જાતીય શોષણના ખોટા આક્ષેપો કર્યા હતા. રૃપિયા પચાસ લાખ આપી એમણે મુંબઈના ટોચના ક્રિમિનલ ઍડ્વોકેટને રોક્યો હતો, પણ હવે એ ઍડ્વોકેટ એમને મળેલ નોટિસનો જવાબ આપવા અને એમની સામે સત્યેન શાહ કે એમના વતી અન્ય કોઈ જો કાયદાકીય કાર્યવાહી કરે તો એમનો બચાવ કરવા માટે એમની આગળથી બધી જ સાચેસાચી બીના જાણવા માગશે. તેઓના આક્ષેપો ખોટા હતા. કોઈના કહેવાથી એ કરવામાં આવ્યા હતા એવું જો તેઓ જણાવશે તો એ ઍડ્વોકેટ એમનો બચાવ કરશે? એમના પતિને એની જાણ થશે તો શું થશે?
ચારેમાંની દરેક સ્ત્રીને એવું લાગતું હતું કે એણે કરેલ આક્ષેપ ખોટો છે, પણ બીજી ત્રણે કરેલ આક્ષેપ સાચો છે. એટલે દરેકે મનોમન એવું વિચાર્યું કે મારે મારા જુઠાણાને જ વળગી રહેવું જોઈએ. એમ કરવામાં જ મારી સલામતી છે. સત્યેન શાહ સામે પણ, મારા પતિ સામે પણ અને સમાજ સામે પણ. દરેક સ્ત્રીને એ વાતની પાકે પાયે ખાતરી હતી કે જ્યારે કોઈ એક સ્ત્રી પરપુરુષ ઉપર ‘એણે મારું જાતીય શોષણ કર્યું છે, મારા ઉપર બળાત્કાર આચર્યો છે’ આવો આક્ષેપ કરે તો આખી દુનિયા એ સ્ત્રીની વાતને જ સાચી માની લે છે.
ચારેય સ્ત્રીઓએ મનોમન નક્કી કર્યું કે તેઓ સત્યનો કોઈ પણ જાતનો એકરાર નહીં કરે. તેઓ એમના જુઠાણાને જ વળગી રહેશે.
* * *
‘સત્યેન, હવે ચેસની રમત આગળ વધારવાની છે. એક પાયદળને આપણે આગળ કર્યો. સૉલિસિટરની ફક્ત એક જ નોટિસ ગઈ અને એ પાંચેય સ્ત્રીઓએ પચાસ લાખ ખંખેરી નાખ્યા. ગભરાટથી તેઓ ફફડી ઊઠી. અટલે પેલી જાગૃતિને સમજાવીને બરાબર તૈયાર કરાવી છે. હવે આપણે બીજા પાયદળને આગળ કરવાનો છે. અટલને જણાવી દે કે બીજો દાવ પણ અજમાવી દે.’
‘હા, પણ આ તો બધો મારા ઉપર થયેલા આક્ષેપોનો બચાવ છે. આપણો મુખ્ય હેતુ તો આરજેને ઉઘાડો પાડવાનો છે. એણે જે કરોડો રૃપિયાની ઉચાપત કરી છે એ પાછા મેળવવાનો છે. ઇન્ડિયામાં જે હજુ સુધી ઉચાપત કરેલા પાંચ હજાર કરોડ રૃપિયા છે એ આરજે બહાર કશે પણ મોકલી ન દે એ જોવાનું છે.’
‘તમારા કરતાં મને આની વધુ ફિકર છે, પણ અચાનક હુમલો કરશું તો દુશ્મન ચેતી જશે. આપણે તો ગેરીલા પદ્ધતિ અપનાવવાની છે. સીધા આંગળીએ અહીં ઘી નહીં નીકળે. આંગળી વાંકી કરીને એ કાઢવાનું છે. તમારી સામે આક્ષેપ કરેલ એ સ્ત્રીઓ હવે અકળાઈ ગઈ છે. તમારા વતીથી અપાયેલ નોટિસે એ બધીને બેબાકળી બનાવી દીધી છે. આથી જ તેઓ પેલા બિપિન જાની પાસે દોડી છે. મને ખાતરી છે કે તેઓ એમના ઍડ્વોકેટ આગળ પણ એમનું જુઠ્ઠાણુ જ ચલાવે રાખશે. બિપિન જાની આરજેનો મિત્ર છે. એટલે એને ખબર પડી જશે કે એ સ્ત્રીઓએ કરેલ આક્ષેપ ખોટા છે. તેમ છતાં તેઓ એની કબૂલાત ન કરતાં એ સાચા છે એવું જ કહે રાખશે. સૉલિસિટર જોશી એમના ઉપર કેસ કરશે ત્યારે તેઓ ગભરાઈને સાચું ઓકી નાખશે. તમારી માફી માગશે. જેવી તેઓ માફી માગશે અને જણાવશે કે એમણે કોઈકના કહેવાથી તમારી સામે આવા ખોટા આક્ષેપો કર્યા હતા એટલે આંગળી ચીંધાશે પેલા તૈમૂર અને આરજે તરફ. આરજે પોતાની જાતને છટકવા કોઈ ને કોઈ પેંતરો રચશે અને એમાં એ ફસાશે.’
‘અરે પણ અબ્રાહમ, આમાં આપણે આરજેએ ચોરેલા પૈસા પાછા કેવી રીતે મેળવીશું?’
‘ધીરા પડો મિસ્ટર સત્યેન, આમ આકળા ન થાઓ. આ જુઓ, એ માટેનો આખો પ્લાન મેં તૈયાર કર્યો છે. એ વાંચી જાવ. એ મુજબ આપણે હવે પછી વર્તવાનું છે.’ હાથમાંનું જાડું મનીલા એન્વલપ આપતાં અબ્રાહમે જણાવ્યું. સત્યેને એને તુરંત જ ખોલ્યું. અંદરનો કાગળ બહાર કાઢ્યો અને વાંચવામાં મશગૂલ થઈ ગયો. એ વાંચતાં શબ્દે શબ્દે સત્યેન ચોંકતો ગયો અને વારંવાર એણે કાગળમાંથી મોઢું ઊંચું કરી અબ્રાહમ તરફ પ્રશ્નસૂચક દૃષ્ટિ કરી.
* * *
‘ગાંજાવાલા સાહેબ, અમારા ઇન્સ્પેક્ટરે તમને બોલાવ્યા છે.’
‘શા માટે?’
‘મને એની તો ખબર નથી, પણ ઇન્સ્પેક્ટર સાહેબે કહ્યું છે કે મારે તમને હમણા ને હમણા મારી સાથે પોલીસ સ્ટેશને લઈ આવવા.’
‘જા જા, તારા સાહેબને કહે હું કંઈ નવરો નથી બેઠો. એમને કહે કે મને ફોન કરે અને જણાવે કે એવું શું કામ પડ્યું છે કે મને હમણા ને હમણા બોલાવે છે.’
‘ગાંજાવાલા સાહેબ, મને કહેવામાં આવ્યું છે કે મારે તમને લઈને જ આવવું. જો તમે નહીં આવો તો મારે તમને એરેસ્ટ કરીને લઈ જવા પડશે.’
‘વ્હૉટ?’ પોતાના બંગલાના દીવાનખાનામાંના સોફામાંથી ઊભા થઈ જતાં હર્ષદ ગાંજાવાલાએ બરાડો પાડ્યો ઃ ‘જા જા, તારા સાહેબને કહે હું નથી આવતો. સાલા કૂતરાઓને ગમે તેટલા રોટલાના ટુકડાઓ નાખો ઓછા જ પડે છે.’
‘ગાંજાવાલા… અત્યાર સુધી હું તમને સાહેબ… સાહેબ કહેતો હતો, પણ તમે મારા ઉપરીને કૂતરો કહ્યો છે, ગાળો ભાંડી છે, તમે આ એક વધુ ગુનો કર્યો છે. શંકરભાઉ આણી દિનકરભાઉ…’ અત્યાર સુધી દીવાનખાનાની બહાર ઊભેલા બીજા બે કોન્સ્ટેબલોને ઉદ્દેશીને એણે કહ્યું ઃ ‘તુમી આત યા. આતા યા માણસાલા એરેસ્ટ કરુન જ ઘેઉન જાયલા લાગણાર.’
હર્ષદને લાગ્યું કે વાત વણસી ગઈ છે. સત્તા આગળ શાણપણ ન ચાલે. આ પોલીસો જો એને એરેસ્ટ કરીને એના બંગલામાંથી પોલીસ સ્ટેશનમાં લઈ જાય તો એની આબરૃ ધૂળધાણી થઈ જાય. સમજી જઈને એણે કૉન્સ્ટેબલને કહ્યું ઃ ‘અચ્છા, અચ્છા ચાલો, હું તમારી સાથે આવું છું.’
હર્ષદે જેવો પોલીસ સ્ટેશનમાં પગ મૂક્યો કે એ થીજી ગયો.
પેલી જેને પોતે લાફો માર્યો હતો અને ત્યાર બાદ આંખોમાં સ્પ્રે નાખીને એને હેરાન-પરેશાન કરી નાખ્યો હતો એ રિપોર્ટર અચલા અને જેના પર એણે બળાત્કાર કર્યો હતો એ છોકરી જાનકી, બંને ત્યાં ઇન્સ્પેક્ટરની સામેની ખુરસીમાં બેઠી હતી.
* * *
‘સત્યેન શાહ સામે કરેલા તમારા આક્ષેપો સાચા હોય તો એના સૉલિસિટરે તમને આવી નોટિસ શા માટે પાઠવી છે?’
ઍડ્વોકેટ બિપિન જાનીના વારંવાર પુછાયેલ આ એકના એક પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ચારેય સ્ત્રીઓએ એક જ સૂરમાં ગાણુ ગાયું કે ‘ખરેખર અમારું જાતીય શોષણ થયું છે. અમે એના વિશે જે વાતો કહી છે એ બધી જ સાચી છે. સત્યેન શાહના સૉલિસિટરે જાણીજોઈને અમને જુઠ્ઠી કહી છે.’ ભલભલા ક્રિમિનલોનું જુઠ્ઠાણુ પકડી પાડનાર પીઢ ઍડ્વોકેટ બિપિન જાની જે મક્કમતાથી આ ચાર સ્ત્રીઓ એમના બયાનને વળગી રહી હતી એ જોઈને દંગ થઈ ગયો. જાનીને ખબર હતી કે એ ચારેય સ્ત્રીઓએ એમના ઉપર થયેલા જાતીય શોષણની જે વાતો કરી હતી એ બધી સાવ ખોટી હતી. આ સ્ત્રીઓની મક્કમતા જોઈને આથી એને ખૂબ જ આશ્ચર્ય થયું. એની એવી ધારણા હતી કે આ બધી સ્ત્રીઓ એમને મળેલ નોટિસને કારણે ગભરાઈને કબૂલી લેશે કે એમણે કરેલ જાતીય શોષણની વાતો ખોટી હતી અને એમનો બચાવ કરવાની એને વિનંતી કરશે. જો આ સ્ત્રીઓ એમની આવી મક્કમતામાં કાયમ રહેશે તો સત્યેન શાહ જુઠ્ઠો પડશે. મનમાં ને મનમાં જાનીએ વિચાર્યું કે હું તો એક ઍડ્વોકેટ છું. મારી ફરજ મારા ક્લાયન્ટને બચાવવાની છે. મારો ક્લાયન્ટ મને જે કહે એ મારે માની લઈને એને કાયદાકીય રક્ષણ આપવાનું છે. મારા ક્લાયન્ટો સાચું કહે છે યા ખોટું એનો નિર્ણય મારે નહીં, પણ નામદાર જજે લેવાનો છે. ‘તમે ખોટું બોલો છો’ એવું કહેનાર હું કોણ? જાનીને ખબર હોવા છતાં કે એ ચારેય સ્ત્રીઓ જુઠ્ઠું બોલે છે, એણે એમના કહેવા મુજબ સત્યેન શાહના સૉલિસિટર જોશીની નોટિસના જવાબો મોકલી આપ્યા.
જાગૃતિએ એ બધા જ જવાબો પણ અખબારોમાં છપાવી દીધા. ‘સ્ત્રીઓનું જાતીય શોષણ કર્યા બાદ એ કૃત્ય કરનાર કેટલી હદ સુધી ધૃષ્ટતા દાખવી શકે છે. આવા સંજોગોમાં ન્યાયતંત્રએ સ્ત્રીઓને રક્ષણ આપવું જોઈએ.’ આવું આવું જણાવતો એક અગ્રલેખ પણ એણે અખબારમાં પ્રગટ કરી નાખ્યો.રંજના સેન આ બધું જાણ્યા બાદ વધુ ગભરાઈ ઊઠી.
આ બધી સ્ત્રીઓ તો સાચી છે. એમણે સત્યેન શાહના સૉલિસિટરની નોટિસનો જડબાતોડ જવાબ આપ્યો છે. મારું શું? હું તો જુઠ્ઠી છું? મારી પાસે તો કેસ લડવા માટેના પૈસા પણ નથી. આવા સંજોગોમાં રંજના સેનને બે વ્યક્તિની યાદ આવી. એક રિપોર્ટર
જાગૃતિ, જેનું એણે હડહડતું અપમાન કર્યું હતું. બીજો એનો વાચક અમર્ત્ય, જેણે પહેલી જ મુલાકાતમાં લગ્નનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો.
આ બેમાંથી એણે કોની પાસે જવું જોઈએ? કોણ એને આવા મુશ્કેલ સંજોગોમાં ઉગારી શકે? નવલકથામાં અટપટા પ્રસંગો ઊભા કરીને એમાંથી સહેલાઈથી માર્ગ શોધી કાઢનાર લેખિકા હકીકતમાં જ્યારે પોતે અટવાઈ ગઈ ત્યારે એ કોઈ માર્ગ શોધી ન શકી.
* * *
અબ્રાહમે આપેલ એન્વલપની અંદરનો કાગળ સત્યેન બે વાર વાંચી ગયો. એની સાથે જોડેલા બીજા કાગળો પણ એણે ધ્યાનથી જોયા. ઊંડો વિચાર કર્યા બાદ સત્યેને અબ્રાહમને સવાલ કર્યો ઃ
‘શું તમને લાગે છે કે આ બધું હું કરી શકીશ?’
‘લાગતું નથી, મને ખાતરી છે. તમે આ બધાં જ કાર્યો કરી શકશો. તમારે એ કરવાં જ પડશે, નહીંતર તમારું મિશન પૂર્ણ નહીં થાય.’
‘અને અટલ? એણે કરવાનાં કાર્યોની જે યાદી તમે અહીં આપી છે, શું અટલ એ બધું કરી શકશે?’
‘મેં સમજી-વિચારીને અને પૂરતી ખાતરી કરી લીધા બાદ જ અટલની પસંદગી કરી છે.’
‘અને આ શું? મારા ફેમિલીના દરેકેદરેક સભ્યને પણ આ બધામાં સામેલ કરી દીધા છે. એમને આ બધા ઝમેલામાં શું કામ નાખો છો?’
‘કેમ? તેઓ તમારી સાથે સંકળાયેલા નથી? તમારી બદનામી, તમારી બદનક્ષી, તમારા ઉપર થયેલા જુઠ્ઠા આક્ષેપો એની એમના ઉપર કોઈ અસર થઈ નથી?’
‘ના… ના, પણ…’
‘બસ તો પછી, એમણે પણ તમારાં કાર્યોમાં સાથ આપવો જ રહ્યો.’
‘પણ મારા ફાધરની તો ઉંમર થઈ છે. છેલ્લા થોડા વખતથી તેઓ નિવૃત્તિ ભોગવે છે.’ ‘એમણે નિવૃત્તિ એટલા માટે લીધી છે કે તમે પ્રવૃત્તિમાન થયા છો. તમને છૂટોદોર આપવા માટે એમણે પાછલી સીટ ઉપર બેસી જવાનું ઉચિત સમજ્યું છે. બાકી, તમારા ફાધર હેલ્ધી છે. બોથ, ફિઝિકલી તેમ જ મેન્ટલી અને જો..જો.. એમણે જે કામગીરી બજાવવાની છે એ તેઓ ખૂબ જ કુશળતાપૂર્વક બજાવશે.’
‘પણ મારો દીકરો? અબ્રાહમ તમને ખબર નથી હજુ એ એની વાઈફ અને દીકરીના એક્સિડન્ટના આઘાતમાંથી બહાર નથી આવ્યો.’
‘સત્યેન, તમે જ તમારા દીકરાને વધુ પડતું પ્રોટેક્શન આપીને એને ઓશિયાળો બનાવી દીધો છે. બાકી, એનામાં તમારા જેટલી જ કુનેહ અને કાબેલિયત છે. અમે ઘણા વખતથી એનું નિરીક્ષણ કરી રહ્યા છીએ. એના ઉપર જે દુઃખ આવી પડ્યું હતું એની અમને પૂરેપૂરી જાણ છે. તમે ફિકર નહીં કરો. તમારા દીકરાને આપણે જે કામગીરી સોંપવાના છીએ એને એ બરાબર રીતે પાર પાડી શકશે.’
‘પણ મારી વાઈફ? એને શું કામ તમે ઇન્વોલ્વ કરી છે?’
‘અરે! એ તો આ આખી વ્યૂહરચનામાં મુખ્ય પાત્ર ભજવવાના છે.’
‘પણ અબ્રાહમ, શી ઈઝ જસ્ટ એ હાઉસવાઈફ. સાવિત્રીને આ બધાની કશી જ ગતાગમ નથી.’
‘દરેક પુરુષ આવું જ માનતો હોય છે. એને એમ જ લાગે છે કે એ જ હોશિયાર છે, એની પત્નીને કશાની ગતાગમ નથી. સત્યેન, મિસિસ સાવિત્રીને તમે અન્ડરએસ્ટિમેટ ન કરો. એ તમારા જેવી જ ચાલાક અને હોશિયાર છે. તમને ખબર છે? અત્યાર સુધીમાં એણે આખી આખી રાત જાગીને તમારી બધી જ ડાયરીઓ વાંચી નાખી છે? તમે એને જે જે જણાવ્યું નથી એ તમારા જીવનની બધી જ વાતોથી એ હવે વાકેફ છે. હકીકતમાં તો તમારા પિતા અને પુત્ર કરતાં પણ તમારી વાઈફ આપણી આ ચાલમાં વધુ સારો ભાગ ભજવી શકશે.’
‘ઓકે. જો તમને અમારા બધા પર આટલો બધો કૉન્ફિડન્સ હોય, અમારી હિલચાલ તપાસ્યા બાદ તમને એમ લાગતું હોય કે અમે આ કામો કરવા યોગ્યતા ધરાવીએ છીએ તો આઈ ડોન્ટ માઈન્ડ. હું તો આમેય માથે કફન બાંધીને ક્રાંતિ કરવા બહાર પડ્યો જ છું.’
‘બસ. જો તમે આખો પ્લાન બરાબર વાંચી લીધો હોય, સમજી લીધો હોય તો બનતી ત્વરાએ એને અમલમાં મૂકીએ. બોલો, ક્યારથી શરૃઆત કરશો?’
‘અત્યારથી જ.’ બાજુમાં પડેલો મોબાઇલ હાથમાં લેતાં સત્યેને અબ્રાહમ સામે જોઈને કહ્યું.
અબ્રાહમને સત્યેનના મુખ ઉપર દૃઢ નિશ્ચય અને આત્મવિશ્વાસ ચોખ્ખો જણાઈ આવ્યો.
* * *
‘મિસ્ટર અમર્ત્ય…’
‘ઓહ, મિસ રંજના સેન! બોલો, મારી ઑફિસ જોવા આવો છો કે ઘર?’ રંજના સેન એને બીજા જ દિવસે ફોન કરશે એવી આગલા દિવસની એની જોડેની મુલાકાત પછી અમર્ત્યએ કલ્પ્યું નહોતું.
મોબાઇલ પકડેલી એની હથેળી હર્ષથી કાંપતી હતી. રંજના સેન જોડે વાત કરતાં એનું મોઢું હસું હસું થઈ રહ્યું હતું.
‘બંનેમાંથી કશે પણ નહીં. તમે મારા ઘરે આવો.’
‘ઓકે. જો માઉન્ટન મહમ્મદ પાસે ન આવે તો મહમ્મદે જ માઉન્ટન પાસે જવું પડે.’
‘અંગ્રેજી કહેવતનો આવો વાહિયાત ઉપયોગ ન કરો.’
‘સૉરી હું તમારા જેવો રાઈટર નથી. બોલો, ક્યારે આવું?’
‘હમણા જ.’
‘હમણા જ?’
‘હા, કેમ? કંઈ વાંધો છે?’
‘ના, ના. આ તો રાત્રિના દસ વાગવા આવ્યા છે એટલે પૂછું છું?’
‘તો શું થયું? મને ખાતરી છે કે તમે એક સજ્જન માણસ છો અને જો દુર્જન બનવાની કોશિશ કરશો તો સ્વરક્ષણ કરતાં મને આવડે છે.’
‘ઓકે મિસ રંજના સેન, હું હમણા જ નીકળું છું. અડધો કલાકમાં તમારે ત્યાં આવી પહોંચીશ.’
(ક્રમશઃ)
——————–